Oznaki wychodzenia z depresji
Jakie są pierwsze oznaki wychodzenia z depresji? Po czym poznamy że wychodzimy z depresji? Każda depresja ma inną twarz, jak każdy człowiek. Przyczyny depresji lub zaburzeń depresyjnych często mają bardzo złożone podłoże i etiopatogenezę. W większości sytuacji można jednak odnaleźć pewne wspólne cechy symptomów które będą mówić o wychodzeniu z depresji. Na każdym etapie wychodzenia z depresji konieczna jest obecność zarówno psychiatry jak i psychologa/psychoterapeuty.
Oznaki wychodzenia z depresji:
- odzyskiwanie zainteresowania światem lub zadowolenia przy codziennych aktywnościach.
- poprawa jakości snu.
- poprawa nastroju, zwłaszcza w godzinach rannych
- uczucie przygnębienia stopniowo ustępuje miejsca zadowoleniu
- poczucie większej energii i chęci do wykonywania obowiązków
- poprawa libido, poprawa łaknienia.
- redukcja spowolnienia psychoruchowego.
- poprawa koncentracji, pamięci
- W przypadku cięższych epizodów depresyjnych (depresja może być uwarunkowana genetycznie)w procesie zdrowienia należy uwzględnić poniższe elementy:
- ustąpienie nawracających myśli samobójczych, myśli o śmierci lub zachowań czy tendencji samobójczych
- Odzyskanie zaufania i szacunku do siebie.
- Uwolnienie się od wyrzutów sumienia, niskiej samooceny i poczucia winy
- Ryzyko popełnienia samobójstwa zanika
Wychodzenie z depresji – etapy:
Łagodniejszych w odmianach depresji wystarczające są działania psychoterapeutyczne, które z powodzeniem może przeprowadzić psycholog, psychoterapeuta. W przypadku cięższych zaburzeń konieczna jest obecność psychiatry, który będzie towarzyszył pracy psychologa czy psychoterapeuty. Decyzja o wyborze wyborze rodzaju psychoterapii zawsze jest indywidualna, dostosowana do potrzeb i możliwości pacjenta. Wszystkie działania psychiatry, psychologa, psychoterapeuty mają na celu zapobieganie nawrotom depresji. Jest to bardzo ważny aspekt leczenia ponieważ każdy kolejny nawrót zaburzeń depresyjnych musi być leczony znacznie dłużej. Czasami konieczne jest również zastosowanie wyższej dawki leków. W szczególności jeżeli u pacjenta pojawiają się myśli samobójcze.
W leczeniu depresji możemy wyróżnić trzy etapy. Na każdym z nich mają zastosowanie leki przeciwdepresyjne.
Etap pierwszy wychodzenia z depresji – faza aktywnej terapii zaburzeń psychicznych.
Następuje kiedy objawy depresji są najbardziej nasilone a pacjent bardzo cierpi z ich powodu. Kolejny etap leczenia depresji to czas poprawy stanu psychicznego i utrwalania tej poprawy. Ostatnim etapem są działania zapobiegające nawrotom choroby.
Pierwszy etap obejmuje okres najczęściej do 2 miesięcy leczenia. W tym okresie zostają wprowadzone leki w początkowych dawkach. Czasami jest potrzebna konsultacja psychiatryczna po tygodniu od rozpoczęcia farmakoterapii. Na takiej konsultacji lekarz psychiatra ocenia stan psychiczny chorego po włączeniu leków, ilość objawów ubocznych oraz wskazania do stosowania leków pomocniczych znoszących objawy uboczne. Lekarz dokonuje także rewizji oceny stanu somatycznego oraz wyników badań laboratoryjnych. Po miesiącu ocenia wskazania do zwiększenia dawki lub pozostania na dotychczasowej. Najczęściej na tym etapie przestają być już potrzebne pomocnicze leki, ponieważ główny lek rozwija już swoje działanie terapeutyczne. U większości pacjentów do uzyskania poprawy stanu psychicznego wystarczająca jest minimalna dawka terapeutyczna leku. U niewielkiej części wystarczającą poprawę uzyskuje się po włączeniu subterapeutycznej dawki. Są także pacjenci, którzy wymagają zastosowania wyższych dawek terapeutycznych z uwagi na inny metabolizm, nasilenie dolegliwości czy inne czynniki wpływające na poprawę stanu psychicznego. Pierwsze efekty leczenia pojawiają się już po około 2 tygodniach, a całkowita poprawa jest możliwa po upływie 4 do 6 tygodni.
Drugi etap wychodzenia z depresji – utrwalenie poprawy stanu psychicznego
Bardzo ważnym etapem leczenia jest druga faza kiedy dochodzi do utrwalenia poprawy stanu psychicznego. Problem depresji i leczenie lekami przeciwdepresyjnymi nie znika. Przedwczesne odstawienie leków może wywołać nawrót objawów choroby. Czas leczenia każdorazowo zależny jest od: stanu psychicznego; ilość nawrotów choroby; obecności innych form leczenia – przede wszystkim psychoterapii. Decyzja o zmianie dawki czy przerwaniu leczenia zawsze zależna jest od decyzji lekarza psychiatry – pacjent nie może podejmować jej samowolnie. Grozi to bardzo niebezpiecznymi konsekwencjami związanymi również z nagłym odstawieniem leków, między innymi:
- pojawieniem się złego samopoczucia
- zaburzeń snu
- silnego niepokoju
- nadmiernej senności
- bezsenności
- bólów głowy
- zaburzenia apetytu
- wymiotów i innych zaburzeń.
Tylko lekarze psychiatrzy, korzystając ze swojej wiedzy, są w stanie wybrać odpowiedni moment na odstawienie leków. Każda przedwczesna decyzja – bądź zbyt późna – rodzi niebezpieczne konsekwencje dla pacjenta. Reakcja organizmu na leki przeciwdepresyjne może być bardzo różna. Większość objawów nie jest niebezpieczna. Może jednak budzić niepokój u pacjenta ,dlatego konieczna jest ścisła współpraca z lekarzem psychiatrą. funkcjonowanie mózgu cechuje się dużą różnorodnością. Dlatego leki muszą być dostosowane jak puzle do mózgu danego pacjenta.
Trzeci etap wychodzenia z depresji – Faza zapobiegania nawrotom depresji
Faza ta może obejmować wiele lat w zależności od nasilenia epizodów choroby i ilość nawrotów choroby. Na długość leczenia wpływa również:
- wiek zachorowania, obecność tendencji samobójczych
- innych zaburzeń psychicznych
- nadużywanie leków uspokajających lub uzależnienia
- obecność depresji czy innych chorób wśród członków rodziny
Czasami, w przypadku ciężkiej depresji i obecności objawów psychotycznych (to znaczy takich, które występują również w schizofrenii), konieczne jest zastosowanie leków znoszących objawy psychotyczne. Części z nich posiada również działanie przeciwdepresyjne. W takich sytuacjach lek przynosi poprawę w dwóch aspektach depresji. Istnieje również możliwość leczenia depresji z objawami psychotycznymi wyłącznie lekiem przeciwpsychotycznym o działaniu przeciwdepresyjnym. Poprawa stanu psychicznego po zastosowaniu pierwszego leku na depresję następuje u około 70% pacjentów. Pozostałe osoby wymagają zastosowania kolejnego leku lub ich kombinacji. Na tym etapie leczenia obecność lekarza pierwszego kontaktu powinna służyć monitoringowi stanu somatycznego, zlecania badań laboratoryjnych. Po raz kolejny mamy tutaj do czynienia ze współpracą specjalistów.
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej wymaga jeszcze innego schematu postępowania, ponieważ depresja jest jedynie jedną z komponent tej choroby psychicznej. W przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej poza depresją występuje również mania lub hipomania.
Podkreślenia wymaga fakt konieczności prowadzenia leczenia zaburzeń nastroju na każdym etapie przez specjalistów psychiatrii. Pomimo, że pacjent jest partnerem w leczeniu, nie może bez konsultacji z lekarzem prowadzącym odstawiać leków i zmieniać dawek.
Bardzo istotna jest również współpraca specjalisty psychiatry ze specjalistami z innych dziedzin. Choroby Somatyczne bardzo często towarzyszą zaburzeniom psychicznym, zwłaszcza objawy depresyjne.
Inaczej wygląda również obraz i leczenie np. depresji poporodowej. Współpraca specjalisty psychiatry i ginekologa jest niezbędna w takich okolicznościach.
Opracowała: Katarzyna Monika Adamska
Katarzyna Monika Adamska – Psychiatra w Gabinetach Rozwoju w Krakowie