Osłabienie pamięci, poczucie niesprawności intelektualnej jest także ważnym elementem obrazu depresyjnego. Przejawia się to przede wszystkim w zaburzeniach koncentracji. Trudno precyzyjnie wykonywać czynności, które dawniej przychodziły nam z łatwością. Pojawia się lęk przed chorobą Alzheimera. A najczęściej problemy z pamięcią nie mają z otępieniem nic wspólnego. Dlatego tak ważna jest konsultacja z psychiatrą, który zdiagnozuje przyczynę. Po włączeniu leczenia przeciwdepresyjnego pamięć również się poprawi.

 Czym jest otępienie?

Otępienie to stan, w którym zaburzone są wyższe czynności mózgu: pamięć, orientacja, posługiwanie się językiem, umiejętność uczenia się i inne funkcje poznawcze.

Najbardziej znanym, choć nie jedynym zespołem otępiennym, jest choroba Alzheimera. Jest to choroba, która z czasem znacząco upośledza, a następnie uniemożliwia samodzielne funkcjonowanie. Osoba cierpiąca na otępienie nie potrafi się sama ubrać, umyć, przestaje sobie radzić  z podstawowymi obowiązkami, zapomina o nich.  Z coraz większym trudem przychodzi jej równoczesne wypełnianie obowiązków, koncentracja na kilku czynnościach.

Jaka są przyczyny otępienia?

Istnieje bardzo wiele przyczyn, które możemy podzielić na dwie główne kategorie: o znanej i nieznanej etiologii. Niewielka część zespołów otępiennych może być odwracalna. Przykładem jest tutaj otępienie wywołane przez niedoczynność tarczycy, niedobory witaminowe czy zatrucia. Najczęstszą przyczyną pierwotnego zespołu otępiennego jest choroba Alzheimera, otępienie z ciałami Lewy’ego, czołowo- skroniowe. Najczęstsza, wtórna, przyczyna jest naczyniopochodna. Istnieją również otępienia, w których współwystępują różne przyczyny.

Jak można zdiagnozować otępienie?

Każda osoba, u której stwierdza się zaburzenia funkcji poznawczych, szczególnie pamięci powinna być poddana diagnostyce internistycznej, neurologicznej, okulistycznej, psychiatrycznej i neuropsychologicznej. W zakres diagnostyki  wchodzą szczegółowe badania laboratoryjne, obrazowe i testy. Finalnie przeprowadza się badania neuropsychologiczne. Lekarz rodzinny może przeprowadzić badania pamięci jedynie na podstawowym poziomie. W razie jakichkolwiek odstępstw od normy potrzebna jest konsultacja u specjalisty.

Czy otępienie można wyleczyć?

Tak. W przypadku tzw. odwracalnych otępień można wyleczyć  je u ok. 10% pacjentów. Mogą one być np.  wywołane niedoczynnością tarczycy, niedoborem witaminy B12 i kwasu foliowego czy neuroinfekcjami.

Czy wszystkie problemy z pamięcią oznaczają, że zaczyna się otępienie?

Nie, większość problemów z pamięcią wynika z innych przyczyn niż otępienie. Więcej niż połowa osób po 65r.ż cierpi na łagodne zaburzenia pamięci i innych procesów poznawczych. Stan ten nie spełnia kryteriów otępienia i zaliczany jest do kategorii łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI- Mild Cognitive Impairment). Pacjenci z MCI są w grupie ryzyka zespołów otępiennych, dlatego też powinni poddawać się badaniu neuropsychologicznemu raz w roku.

Istnieje wiele innych przyczyn zaburzeń funkcji poznawczych z dominującymi zaburzeniami pamięci, których przyczyną nie jest otępienie. Są to: zaburzenia depresyjne, lękowe, psychotyczne i inne. W każdym z przypadków występujące zaburzenia powinny podlegać szczegółowej diagnostyce psychiatrycznej. W każdej sytuacji, w której otoczenie chorego zauważy niepokojące objawy powinno dojść do konsultacji specjalisty.

Jakie objawy są wskazaniem do wizyty u specjalisty psychiatry?

– osłabienie pamięci, uwagi, koncentracji, zdolności do uczenia się, szczególnie nowych treści.
– zakłócenia w wykonywaniu codziennych czynności, upośledzenie w wykonywaniu czynności równoległych.
– trudności w planowaniu, organizowaniu, szczególnie złożonych czynności.
– towarzyszące zaburzenia emocjonalne, drażliwość, apatia, zmiana cech charakteru.
– zaniedbywanie higieny osobistej, kontaktów z otoczeniem, zaburzenia orientacji w przestrzeni np. podczas jazdy samochodem.