Psychoterapia psychodynamiczna w Krakowie
Spis treści:
- Psychoterapia psychodynamiczna- czym jest i na czym polega?
- Jak działa psychoterapia psychodynamiczna?
- Terapia psychodynamiczna- etapy
- Psychoterapia psychodynamiczna – efekty
- Jak długo trwa terapia psychodynamiczna?
- Jak się przygotować na spotkanie z terapeutą?
- Terapia psychodynamiczna- dla kogo?
- Skuteczność psychoterapii psychodynamicznej
- Psychoterapia psychodynamiczna w Krakowie
Psychoterapia psychodynamiczna- czym jest i na czym polega?
Psychoterapia psychodynamiczna jest metodą pracy psychoterapeutycznej, będącą integracją dorobku różnych szkół o orientacji psychoanalitycznej oraz, co ważne, osiągnięć współczesnej neurobiologii. Ma to istotny wpływ na rozumienie problemów z którymi zgłasza się pacjent i postawienie wstępnej diagnozy przez terapeutę, a co za tym idzie, zaproponowanie konkretnego sposobu oddziaływań terapeutycznych.
Podejście psychodynamiczne umiejscawia swój obszar pracy w trzech płaszczyznach: w płaszczyźnie tego, co obecnie dzieje się w życiu osoby, która zgłasza się po pomoc, tego co miało miejsce w jej życiu w przeszłości oraz uwzględnia wpływ procesów nieświadomych.
Jak działa psychoterapia psychodynamiczna?
Terapia psychodynamiczna jako podstawowe narzędzie działania wykorzystuje rozmowę. Tak więc psychoterapia w tej formie toczy się na fundamencie relacji terapeutycznej z użyciem dialogu. Jego celem jest, miedzy innymi, pomoc pacjentowi w odkryciu w jaki sposób dochodzi do danych przekonań, a także umożliwienie pojawienia się dojrzalszych sposobów wchodzenia w relacje z innymi.
Terapia psychodynamiczna- etapy
Właściwa psychoterapia jest poprzedzona wstępnym etapem konsultacyjno- diagnostycznym, po którym, jeśli pacjent zostaje zakwalifikowany do psychoterapii, zostaje zawarty kontrakt terapeutyczny.
Na etapie wstępnych konsultacji, zazwyczaj są to trzy do pięciu spotkań, (w niektórych sytuacjach więcej), rola terapeuty polega na zbadaniu sposobu funkcjonowania pacjenta w kluczowych obszarach życiowych i zweryfikowaniu na ile jest on przystosowawczy. Następnie terapeuta przedstawia swoje rozumienie tego, co wniósł pacjent, co prowadzi do ustalenia adekwatnych celów terapeutycznych oraz zawarcia kontraktu terapeutycznego.
Kontrakt terapeutyczny określa ramy i cele terapii, czyli stanowi o częstotliwości spotkań (jedno lub dwa spotkania tygodniowo), długości, reguluje zasady płatności i odwoływania sesji terapeutycznych, a przede wszystkim precyzuje obszar, w którym pacjent chce z pomocą terapeuty dokonać zmiany.
W zależności od formy psychoterapii (która zależy od rodzaju problemów z którymi zgłasza się pacjent i wynikającej z nich diagnozy), czy to będzie praca ekspresywna (oparta na pogłębionej analizie nieświadomości pacjenta) czy też terapia wspierająca, inaczej będzie wyglądała aktywność terapeuty na sesjach i sposób prowadzenia dialogu terapeutycznego.
Aktywność terapeuty w odniesieniu do pacjenta tworzy szczególny kontekst sytuacyjny i emocjonalny. Otwarcie się przed terapeutą jako specjalistą w tej sytuacji sprawia, że dochodzi do zjawiska takiego, jak regres w terapii psychodynamicznej. Tego rodzaju sytuacja, konfrontacja z zależnością w relacji terapeutycznej, prowadzi do cofnięcia się pacjenta do sposobów funkcjonowania i reagowania, właściwych wcześniejszym etapom życia. Częstokroć będzie ona przeżywana jako trudna do wytrzymania, co stwarza ryzyko dla stabilności procesu terapeutycznego. W związku z tym istnieje bezwzględne wskazanie do omawiania tych uczuć z terapeutą.
Psychoterapia psychodynamiczna – efekty
Jakich efektów należy się spodziewać w odniesieniu do psychoterapii psychodynamicznej? Jest to terapia, która w swej formie jest terapią wglądową, a więc poszerzającą nasze możliwości rozumienia siebie, swoich motywacji, lęków, jak również dynamiki, jaka powstaje między nami, a innymi ludźmi, z którymi wchodzimy w relację. Przede wszystkim jednak psychoterapia jest doświadczeniem emocjonalnym, co sprawia, że przy użyciu określonej metodyki pracy psychoterapeuty psychodynamicznego prowadzi do zmiany w obszarze wzorca przeżywania.
Jak długo trwa terapia psychodynamiczna?
Z uwagi na zakres oraz głębokość oddziaływania psychoterapia psychodynamiczna zazwyczaj jest długoterminową formą leczenia. W praktyce najczęściej jest to przedział od dwóch do pięciu lat. Istnieją też formy intensywnej krótkoterminowej pracy psychodynamicznej (cel terapii jest wtedy zawężony do jednego problemu).
Jak się przygotować na spotkanie z terapeutą?
Pierwsze spotkanie z terapeutą może budzić niepewność i stawiać pacjenta w obliczu niewiedzy o czym i jak należy na takim spotkaniu mówić. Przede wszystkim warto w możliwie najdokładniejszy sposób opisać to, co jest powodem kontaktu z terapeutą. Warto też zastanowić się dlaczego akurat ten moment życia uznaliśmy za odpowiedni by sięgnąć po pomoc terapeutyczną. Szczególnie istotną kwestią jest określenie zmian jakich chcielibyśmy dokonać w swoim funkcjonowaniu.
Terapia psychodynamiczna- dla kogo?
Psychoterapia psychodynamiczna zaburzeń osobowości
Jeśli chodzi o zaburzenia osobowości, psychoterapia psychodynamiczna jest, można powiedzieć, formą pracy dedykowaną dla tego obszaru klinicznego. Zaburzenia osobowości wiążą się z występowaniem utrwalonego, sztywnego i nieprzystosowawczego wzorca funkcjonowania, co powoduje znaczne i obniżające jakość życia trudności w codziennym funkcjonowaniu w kluczowych obszarach życia. Tak więc naruszona będzie zdolność do budowania i utrzymywania związków intymnych, miłosnych, pracy.
Diagnoza zaburzeń osobowości, w zależności od obrazu klinicznego danego zaburzenia najczęściej będzie wymagała pracy w warunkach dwóch sesji tygodniowo. Zalecaną metodą pracy będzie psychoterapia psychodynamiczna w wariancie TFP (Transference Focused Psychotherapy) czyli psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu.
Psychoterapia psychodynamiczna: depresja
Zaburzenia afektywne są ważnym obszarem, w leczeniu którego psychoterapia psychodynamiczna wykazuje potwierdzoną badaniami skuteczność (Gallagher-Thompson, Steffen 1994, Shapiro i in. 1994, 1995). W terapii depresji szczególną rolę odgrywa nawiązanie przymierza terapeutycznego. Terapeuta będzie starał się zrozumieć znaczenie jakie mają dla pacjenta stresory, które wywołały bądź zaostrzyły jego stan. Będzie też istotne jak wyglądają relacje z innymi oraz samoocena zgłaszającej się osoby. Zebrany wywiad kliniczny będzie pełnił istotną funkcję w ocenie jakie czynniki i mechanizmy są decydujące jeśli chodzi o genezę wystąpienia zaburzeń depresyjnych.
Psychoterapia psychodynamiczna: fobia społeczna
Jedną z najczęściej występujących postaci zaburzeń psychicznych są zaburzenia lękowe. Wśród nich z kolei, oprócz agorafobii i tzw. fobii specyficznych, bardzo często występuje fobia społeczna.
Praca z osobami borykającymi się z fobią społeczną pozwala zaobserwować charakterystyczny rodzaj relacji z osobami znaczącymi. Często będzie się to wiązało z obrazem innych jako krytycznych, poniżających czy porzucających. Utrwalenie we wczesnych etapach rozwoju takich wzorców, w zależności od tego jakie wydarzenia wystąpią w biegu życia danej osoby i jakie jest jej wyposażenie genetyczne, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń pod postacią fobii społecznej. Zaburzenia te u każdej osoby będą wpływały na dynamikę aktualnych relacji, co jest bardzo ważną kwestią uwzględnianą w procesie leczenia. Może się to okazać niezwykle pomocne tym bardziej jeśli wystąpi opór wobec innych form leczenia takich jak desensytyzacja behawioralna czy farmakoterapia.
Psychoterapia psychodynamiczna: nerwica
Zaburzenia nerwicowe są grupą zaburzeń, która w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób występuje jako zaburzenia lękowe.
Zaburzenia nerwicowe mogą manifestować się w postaci objawów płynących z ciała, upośledzać funkcje poznawcze, a także powodować trudności w sferze emocji. Istotną kwestią, pozwalającą zróżnicować nerwicę od psychozy jest zachowany krytycyzm w stosunku do objawów.
Na gruncie teorii psychoanalitycznych, o które opiera się psychodynamiczne rozumienie nerwic, nie tyle objaw jest głównym przedmiotem zainteresowania, co jego przyczyna. Objaw można rozumieć jako efekt próby poradzenia sobie z zagrażającymi nieuświadomionymi treściami. Tak więc leczenie nerwicy będzie wiązało się z szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania pacjenta w sferze popędowej.
Psychoterapia psychodynamiczna: borderline
Zaburzenie osobowości typu borderline jest szeroko rozpowszechnionym stanem psychiatrycznym. Ze względu na swoją specyfikę jest dużym wyzwaniem w pracy psychoterapeutycznej. Nie mniej jednak, w związku z rozwojem dziedziny psychoterapii opracowano wspomnianą wcześniej, szczególnie skuteczną metodę leczenia tych zaburzeń czyli Psychoterapię Skoncentrowaną na Przeniesieniu (TFP), będącą wyspecjalizowanym wariantem terapii psychodynamicznej.
Szczególnie istotną kwestią w tym modelu terapeutycznym będzie kształt relacji między terapeutą a pacjentem, będący bazą do omawiania świata wewnętrznych typów relacji tworzonych przez daną osobę.
Kryteria wykluczające możliwość psychoterapii TFP to:
- nadużywanie substancji psychoaktywnych
- zaburzenia odżywiania
- antyspołeczne zaburzenie osobowości
- korzyści wtórne jako motywacja do psychoterapii.
TFP jest formą pracy psychoterapeutycznej, której celem, w odróżnieniu od behawioralnych form pracy, jest zmiana struktury osobowości pacjenta, jak również jego zachowania. Jest to związane ze zmianą zarówno w obszarze symptomów oraz zmianami w sposobie przeżywania siebie, innych i tworzonych relacji.
Psychodynamiczna terapia uzależnień
Psychoterapia psychodynamiczna to m.in. sposób rozumienia dlaczego u pacjentki/pacjenta wystąpiły dane objawy (z powodu których zgłasza się do psychoterapeuty). W trakcie diagnozy i terapii psychodynamicznej osoby uzależnionej uwzględnia się wiek i okoliczności w jakich miała ona pierwszy kontakt z daną substancją oraz kiedy jej nadużywanie stało się problemem. Im wcześniej pojawiły się problemy z ryzykownym używaniem i uzależnieniem (okres dorastanie lub wcześniej) zakłada się, iż miało to wpływ na kształtowanie poczucia własnej tożsamości. Osoba taka może mieć trudności w rozumieniu siebie, kim jest, swoich uczuć, potrzeb. Utrudnia jej to również kontakty społeczne, pełnienie ról życiowych. Alkohol i inne substancje psychoaktywne stały się sposobem na „samoleczenie”, np. niepewności, wstydliwości, depresji, nieradzenia sobie ze stresem, trudnymi doświadczeniami. Substancje psychoaktywne służą redukcji napięcia, ucieczce od problemów. Przynoszą szybką ulgę, zwłaszcza na początku uzależnienia. W takim przypadku celem terapii psychodynamicznej jest odbudowanie (zbudowanie) poczucia własnej tożsamości, zrozumienie przez pacjenta, dlaczego doszło w jego życiu do samodestrukcji. Pierwszym etapem terapii psychodynamicznej powinno być ustabilizowanie abstynencji pacjenta. Jeśli nie jest to możliwe w gabinecie psychoterapeutycznym pacjent jest najpierw kierowany do specjalistycznych poradni lub oddziałów leczenia uzależnień.
W przypadku osób, które uzależniły się już w życiu dorosłym rozpoznaje się czy problem pojawił się jako następstwo trudnych doświadczeń ( np. utrata bliskiej osoby, choroba, bankructwo), problemów osobowościowych (np. borderline), choroby psychicznej (np. choroby afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii). Dzięki temu można dobrać techniki psychoterapii psychodynamicznej do potrzeb pacjenta.
Podobnie diagnozuje się przyczyny uzależnień behawioralnych oraz nadużywania Internetu, czy gier komputerowych. W tych dwóch ostatnich przypadkach świat wirtualny staje się światem idealnym, gdzie wszystkie fantazje są możliwe. Staje się on azylem psychicznym, który pozwala się chronić przed problemami rzeczywistego życia (np. trudnościami w kontaktach z ludźmi, niską samooceną, poczuciem braku wpływu na swoje życie).
Psychodynamiczna terapia dzieci i młodzieży
W psychoterapii psychodynamicznej dzieci i młodzieży bierze się pod uwagę etap rozwoju, w którym pojawiły się problemy oraz moment zgłoszenia się do psychoterapeuty. Każdy z nas rozwija się lub rozwijał przechodząc poszczególne fazy rozwoju. Najbardziej pamiętliwy jest dla nas i naszych rodziców okres dojrzewania („wiek cielęcy”), związany z buntem, który służy oddzieleniu się od dorosłych, określeniu swojej własnej tożsamości. W tym momencie życia mogą wystąpić czynniki, które zakłócą ten proces (np. nadużywanie substancji psychoaktywnych, problemy rodzinne, choroba psychiczna lub somatyczna). Zdarza się jednak, że problemy z prawidłowym rozwojem pojawiają się we wcześniejszym dzieciństwie. Istotna jest wtedy pełna diagnoza dziecka (z wykluczeniem lub potwierdzeniem wad wrodzonych, deficytów rozwojowych, chorób somatycznych) oraz jego rodziny. W obydwóch przypadkach, dzieci i młodzieży, zaleca się nie tylko terapię indywidualną, indywidualną połączoną z grupową osoby niepełnoletniej, ale także terapię systemową całej rodziny. W psychoterapii psychodynamicznej dostosowuje się techniki terapeutyczne do wieku pacjenta, jego możliwości intelektualnych, emocjonalnych. W przypadku deficytów rozwojowych dobre efekty przynosi połączenie psychoterapii m.in z Integracją Sensoryczną, Metodą Ruchu Rozwijającego opartego na Metodzie Weroniki Scherborne, kółkami zainteresowań.
Skuteczność psychoterapii psychodynamicznej
Psychoterapia psychodynamiczna, jak każde inne podejście terapeutyczne ma swoje zalety i ograniczenia. Do pierwszych należy jej cel, którym jest poszerzenie samoświadomości pacjenta na temat nie tylko jego objawów, czy trudności w codziennym funkcjonowaniu, ale przyczyn ich wystąpienia. Służyć ma to poprawie jakości jego życia w relacji z sobą samym i innymi ludźmi. Jest to możliwe m.in. dzięki zbudowaniu relacji z psychoterapeutą psychodynamicznym (przymierza terapeutycznego). James O. Prochaski, John C. Nocross, Carlo C. Declemaente przez kilkadziesiąt lat prowadzili w USA badania i praktykę kliniczną, w wyniku której stworzyli Transteoretyczny Model Zmiany. Łączy on najważniejsze czynniki procesu zmian wszystkich głównych nurtów psychoterapeutycznych. Do tych czynników należy m.in. „poszerzanie świadomości” oraz „wzbudzanie emocji”.
Tym, co często zniechęca pacjentów do tej formy psychoterapii jest czas jej trwania (psychoterapia psychodynamiczna długoterminowa), brak szybkich efektów (usunięcia objawów), wysiłek emocjonalny, czy finansowy.
Psychoterapia psychodynamiczna w Krakowie
Kraków jako ośrodek akademicki i szkoleniowy z wieloletnią tradycją, oferuje szerokie możliwości skorzystania z pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej oraz opieki psychiatrycznej.
Szukając wsparcia psychoterapeutycznego w Krakowie możesz liczyć na pomoc kompetentnych specjalistów, zarówno w zakresie psychoterapii psychodynamicznej, jak również innych nurtów terapeutycznych.
Opracowały mgr Martyna Olczyk oraz mgr Katarzyna Baczak
Mgr Martyna Olczyk
Psycholog, psychoterapeuta. Absolwentka psychologii na Wydziale Filozoficznym UJ. Ukończyła czteroletnie szkolenie psychoterapeutyczne w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym.
Mgr Katarzyna Baczak
Certyfikowany psychoterapeuta Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz specjalistą terapii uzależnień Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.