W dzisiejszym artykule chciałabym omówić zaburzenia osobowości.

Czym są owe zaburzenia osobowości? Odpowiadając na to pytanie należy się odwołać do tak zwanej normy, to znaczy do kulturowo oczekiwanego i akceptowanego przez społeczeństwo wzorca zachowania. Osoby cierpiące na zaburzenia osobowości mają zaburzone wzorce wewnętrznego przeżywania – co przejawia się również w ich zachowaniu i relacjach z innymi. Sposób postrzegania świata, ludzi oraz rzeczy jest inny. Na swój sposób przeżywają pewne rzeczy – ich emocjonalność może osiągać skrajności. Takie osoby mogą mieć także problem z panowaniem nad impulsami i bardzo dużą potrzebę natychmiastowego zaspokojenia potrzeb.

Zaburzenia osobowości przejawiają się przede wszystkim w sposobie odnoszenia się do innych oraz zachowaniu w stosunku do nich. Cechą charakterystyczną może być również pewnego rodzaju nieprzystosowanie do rzeczywistości, zasad, sytuacji wymagających znajomości norm społecznych, elastyczności oraz umiejętności dojrzałego dostosowania się do zasad obowiązujących w społeczeństwie. Osoba z zaburzeniami osobowości ma poczucie wewnętrznego cierpienia i cierpi również wchodząc w relacje z innymi ludźmi. Rzadkim stanem jest uczucie spokoju i wewnętrznego szczęścia oraz poczucie wewnętrznej stabilności.

Zaburzenia te mają swój początek w okresie późnego dzieciństwa lub w okresie młodzieńczym – trwają przez okres dorosłości i mają skłonność do utrwalania się. Oczywiście nie możemy traktować każdego odstępstwa od normy i norm społecznych jako zaburzenie osobowości. Należy również uwzględnić różnicę kulturowe w poszczególnych grupach narodowościowych. Każdorazowo problem diagnozy zaburzeń osobowości wymaga bardzo indywidualnego podejścia i uważnej oceny przez psychiatrę.

Wśród zaburzeń osobowości możemy wyróżnić:

• Osobowość paranoiczną

• Osobowość schizoidalną

• Osobowość dyssocjalną

• Osobowość chwiejną emocjonalnie

• Osobowość histrioniczną

• Osobowość anankastyczną

• Osobowość lękliwa

• Osobowość zależną

oraz zaburzenia osobowości będące kompilacja powyższych.

Czasami trudno jest określić dokładnie rodzaj zaburzenia osobowości – w takiej sytuacji diagnoza dotyczy wyłącznie ogólnych zaburzeń osobowości.

Warunkiem diagnozy przez lekarza psychiatrę zaburzenia osobowości jest spełnienie ogólnych kryteriów.

Główną metodą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia. W przypadku tego zaburzenia farmakoterapia – czyli stosowanie leków psychotropowych – jest jedynie dodatkową metodą leczenia i w pewnych sytuacjach niezbędną. Pacjenci z zaburzeniami osobowości bardzo często cierpią również na różnego rodzaju zaburzenia nastroju, które także wymagają farmakoterapii.

Ryzyko popełnienia samobójstwa w tej grupie pacjentów jest bardzo wysokie. Dlatego bardzo istotne jest kompleksowe leczenie z pomocą psychiatry i psychoterapeuty. Najbardziej skuteczną metodą jest wieloletnia psychoterapia.

W naszym krakowskim ośrodku zajmujemy się leczeniem zaburzeń osobowości. Większość pacjentów prowadzona jest – szczególnie na początku procesu leczenie – przy pomocy farmakoterapii i psychoterapii. Jest tak do czasu, kiedy jedyną formą leczenia może stać się już wyłącznie psychoterapia, a pacjent czuje się na tyle dobrze, że istnieje możliwość odstawienia leków. W trakcie psychoterapii mogą pojawiać się okresowe pogorszenia stanu psychicznego – wtedy psychiatra decyduje o ewentualnej potrzebie włączenia leku, aby doraźnie poprawić stan psychiczny pacjenta. Istnieje również możliwość leczenia zaburzeń osobności metodą psychoterapii grupowej, którą w Krakowie oferuje między innymi katedra Psychoterapii oraz klinika psychiatrii Dorosłych.

Katarzyna Monika Adamska – Specjalista psychiatra, psychoterapeuta – Gabinety Rozwoju, Kraków