Depresja w chorobach afektywnych nazywana jest depresją endogenną lub dużą depresją. Tego typu depresja objawia się najczęściej dużym smutkiem, przygnębieniem, brakiem zdolności do przeżywania satysfakcji, brakiem chęci i możliwości do podejmowania aktywności. Do najbardziej charakterystycznych cech depresji należy obniżony nastrój i niemożność odczuwanie satysfakcji – w skrajnych sytuacjach pacjenci nie czują nic. Dodatkowo obniża się tempo myślenia, pacjent ma poczucie znacznego osłabienia pamięci i trudności intelektualnych. Czasami ten stan nazywany jest pseudodemencją. Zdarza się też odwrotny objaw w postaci niepokoju psychoruchowego z dużymi objawami lęku. Występują również znaczące zaburzenia snu w postaci bezsenności lub nadmiernej senności. Bardzo charakterystyczne w depresji są zmiany nastroju w ciągu dnia – z najgorszym nastrojem w godzinach porannych. Samopoczucie natomiast znacząco się poprawia w godzinach wieczornych.
Bardzo ważnym objawem depresji jest lęk. Mogą pojawiać się również objawy w postaci: bólu głowy, karku, poczucie napięcia w obrębie głowy, wysychanie błony śluzowej jamy ustnej, spadek masy ciała. Żaden z powyższych objawów, w sposób izolowany, nie świadczy o depresji – dopiero zespół objawów stwierdzony przez psychiatrę może oznaczać depresję.
Powyższe dolegliwości występują również w innych zaburzeniach psychicznych. Dodatkowymi objawami depresji mogą być na przykład zaburzenia treści myślenia w postaci depresyjnej oceny, negatywnej oceny samego siebie oraz swojego postępowania, poczucie winy czy też braku perspektyw na przyszłość. W skrajnych sytuacjach objawy mogą przyjmować postać urojeń. W takim wypadku jest to depresja z objawami psychotycznymi.
Inną grupą objawów, wtórną do podstawowych, są na przykład zaburzenia funkcjonowania pacjenta w rodzinie bądź w środowisku pracy. Przejawia się to utratą zainteresowań, poczuciem mniejszej sprawności intelektualnej oraz fizycznej, uczuciem ciągłego zmęczenia. Przytoczone objawy prowadzą do izolacji chorego.
Osoby chore na depresje mają wyraźną trudność z wykonywaniem podstawowych obowiązków i zaspokajania swoich potrzeb. W łagodnej depresji dochodzi jedynie do osłabienia kontaktów z otoczeniem oraz do zmniejszenia aktywności i zainteresowań. Natomiast w nasilonych stanach depresyjnych pacjenci nie są w stanie zaspokajać nawet swych podstawowych potrzeb oraz nie potrafią wykonywać pracy zawodowej. W przypadku umiarkowanego nasilenia depresji, osoby cierpiące na zaburzenia nastroju kontynuują obowiązki zawodowe, natomiast wykonywanie tych zadań przychodzi im z bardzo dużym trudem i wymaga dużego wysiłku. Takie osoby niechętnie udają się do pracy, boją się spotkania ze współpracownikami, wkładają dużo wysiłku, aby ich objawy nie były widoczne dla otoczenia i nie zostały źle ocenione.
Jednym z najważniejszych problemów depresji są myśli samobójcze i ryzyko popełnienia samobójstwa. Skutecznych prób samobójczych dokonuje około 15-20% chorych z rozpoznaniem zaburzeń nastroju. U starszych osób depresja jest szczególnie niebezpieczna i przebiega z dodatkowymi objawami bardzo silnego lęku, czasami urojeniami. Często objawy depresji mogą pojawić się w przeciągu jednego dnia. Najczęściej jednak rozwijają się w ciągu kilkunastu dni a nawet tygodni. Dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka oraz włączanie leczenia farmakologicznego i innych działań leczniczych.
Opracowała
Specjalista psychiatra, psychoterapeuta
Gabinety Rozwoju Kraków