Poniżej prezentujemy objawy najczęstszych zaburzeń lękowych w postaci fobii i innych zaburzeń lękowych. Prezentacja ta ma na celu uświadomienie pacjentowi objawów, które powinny być wskazaniem do konsultacji psychiatrycznej. Im wcześniej problem zostanie rozpoznany, tym mniejsze prawdopodobieństwo utrwalenia objawów i powikłań – a przede wszystkim istnieje większa szansa trwałego wyleczenia. W trakcie konsultacji psychiatrycznej, lekarz ocenia wskazania do dodatkowych badań oraz konsultacji psychologa/psychoterapeuty. Lekarz ocenia również potrzebę innych badań somatycznych i konsultacji specjalistycznych, ponieważ objawy lękowe mogą być objawem chorób somatycznych.
Najbardziej skuteczną metodą leczenia nerwicy lękowej, depresyjnej czy fobii jest połączenie farmakoterapii i psychoterapii – szczególnie ważne jest to w początkowym etapie leczenia i w okresie zaostrzeń. Agorafobia przejawia się obawą przebywania w tłumie, miejscach publicznych, samodzielnym podróżowaniem, opuszczaniem miejsca zamieszkania, w szczególności opuszczania domu na dłuższą i większą odległość. Powyższym objawom towarzyszy: przyspieszone bicia serca, wzmożona potliwość, drżenie, zaburzenia oddychania ,poczucie dławienia się, mdłości. Pacjent może odczuwać także zawroty głowy czy lęk przed śmiercią. Dominującym zachowaniem jest próba unikania przebywania w miejscach wywołujących objawy.
Fobia społeczna przejawia się dużym lękiem przed znalezieniem się w centrum uwagi oraz byciem skompromitowanym. Objawy mogą pojawiać się w najróżniejszych kontekstach społecznych: w trakcie posiłku, spotkania lub jakichkolwiek innych. Również tutaj mogą występować objawy ze strony układu sercowego, układu oddechowego, przewodu pokarmowego czy innych. Najczęściej nie są one jednak objawem choroby somatycznej ale objawem nerwicy lękowej w postaci fobii. Cechą charakterystyczną dla tego zaburzenia jest poczucie zaczerwienienia, lęk przed konwulsjami, lęk przed oddaniem moczu lub stolca. Występuje też stały lęk wokół myśli związanej z przebywaniem w miejscach wywołujących objawy fobii społecznej.
Istnieje również ogromna ilość izolowanych fobii społecznych, to znaczy lęku przed określoną sytuacją, przedmiotem lub zdarzeniem. Może to być także lęk przed owadami, burzą, przebywaniem w zamkniętych przestrzeniach, widokiem krwi czy przed spotkaniem z lekarzem na przykład dentystą. Również tutaj występują objawy nerwicy koncentrujące się wokół określonej sytuacji i wyzwolone przez nią.
Fobie specyficzne (izolowane), tak jak wspominałam już w innych artykułach, wymagają leczenia jedynie wtedy, jeżeli pacjent odczuwa cierpienie i wewnętrzne ograniczenie z jej powodu. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku agorafobii oraz fobii społecznej. Tutaj istnieją bardzo mocne wskazania do konsultacji z lekarzem psychiatrą, który po przeprowadzeniu diagnozy zdecyduje o dalszym postępowaniu i ewentualnej kwalifikacji do psychoterapii. Odnośnie wskazań do leczenia najważniejsza jest subiektywna ocena pacjenta: jego stopnia cierpienia ograniczeń życiowych i potrzeb, których nie może realizować z powodu występujących objawów.
W psychiatrii, podobnie jak w innych dziedzinach medycyny, istotny jest czas. Im szybciej dojdzie do rozpoznania i włączenia leczenia, tym efekt będzie bardziej korzystny. Osoby chorujące na fobię, w szczególności agorafobię, można porównać do kogoś, kto mógłby korzystać z bogactw całego świata, a może dotknąć jedynie jej niewielkiej cząstki z powodu dolegliwości. Współczesna medycyna daje bardzo duże możliwości leczenia tego typu schorzeń – najważniejszą jest jednak gotowość pacjenta na podjęcie tego leczenia, a czas rozpoczęcia leczenia ma tu największą wagę.
W kategorii innych zaburzeń lękowych możemy wyróżnić lęk paniczny czyli zaburzenia lękowe z napadami lęku oraz lęk uogólniony. W przypadku lęku napadowego, w przeciwieństwie do fobii, lęk nie jest związany z żadną określaną sytuacją. Pojawia się nagle i trwa przynajmniej kilka minut. Tutaj również pojawiają się objawy ze strony układu sercowego, klatki piersiowej brzucha, zawroty głowy, uczucie omdlenia, poczucie nierealności samego siebie bądź świata, lęk przed śmiercią. Spektrum objawów i stopień nasilenia jest różny u poszczególnych pacjentów.
Lęk uogólniony charakteryzuje się występowaniem przynajmniej przez okres sześciu miesięcy. Objawia się stanem nasilonego napięcie lęku dotyczącego codziennego życia i wydarzeń. Powyższemu stanowi towarzyszą objawy nerwicy z poszczególnych narządów opisane powyżej, jak również często: pobolewanie mięśni, niemożność odpoczynku, poczucie stałego napięcia psychicznego, uczucie kuli w gardle, trudności w połykaniu. Ponadto mogą wystąpić problemy z koncentracją, chory może też odczuwać stałą wrażliwość. Często występuje także bezsenność. Osoby takie często są również nadwrażliwe na różne zjawiska, które napotykają.
Kończąc powyższą prezentację, Przestrzegam przed samo-diagnozowaniem się. Każdorazowo wskazana jest konsultacja specjalisty psychiatry i ocena wskazań do leczenia.
Opracowała
Specjalista psychiatra, psychoterapeuta
Gabinety Rozwoju Kraków