Schizofrenia jest chorobą psychiczną o indywidualnym i niekiedy przewlekłym przebiegu. Można ją porównać do innych przewlekłych chorób nawracających, np. do cukrzycy lub nadciśnienia tętniczego – wszystkie te choroby muszą być leczone systematycznie i konsekwentnie, inaczej pogłębiają się i występują komplikacje.Schizofrenia nie jest jedną chorobą – można wyróżnić grupę zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu, o podobnych mechanizmach powstawania, które w potocznym języku łączone są pod wspólną nazwą schizofrenia. Ma ona wiele objawów, które mogą występować z różnym nasileniem. Współczesna medycyna – szczególnie farmakologia pomaga wrócić chorym do dobrego funkcjonowania w życiu codziennym.
Przyczyny choroby
Schizofrenia jest chorobą, której przyczyny nie do końca zostały poznane. Dzisiejsza wiedza wskazuje, że choroba rozwija się w wyniku złożonych interakcji między wieloma czynnikami. Na wystąpienie choroby mają wpływ czynniki biologiczne (wrodzone, genetyczne), psychologiczne i środowiskowe. Jej podłożem biologicznym jest zaburzona równowaga biochemiczna mózgu wpływająca na procesy myślenia i emocje oraz zachowanie i funkcjonowanie w społeczeństwie.
Objawy choroby
Rozpoznanie schizofrenii nie jest proste ze względu na jej złożony obraz i szereg współwystępujących objawów. Postawienie trafnej diagnozy i opracowanie planu terapii wymaga przeprowadzenia dokładnego badania psychiatrycznego – obserwacji i wywiadu.
Objawy pozytywne – nie mają pozytywnego wpływu na funkcjonowanie chorego (nazwa może być myląca). Są to zjawiska i wrażenia wytwórcze, czyli dodatkowo wytwarzane przez umysł osoby chorej. Są to np.: urojenia, halucynacje, niska lub nadmierna aktywność, zdezorganizowane zachowanie, życie we własnym wyimaginowanym świecie.
Objawy negatywne – funkcje i wrażenia deficytowe, które zubożają psychikę i zachowanie w związku z chorobą. Są przewlekłe i postępują powoli. Są to np.: depresja, lęk, uczucie przygnębienia, zmęczenia, niskie poczucie wartości, osamotnienie, trudności w komunikacji interpersonalnej, wycofanie społeczne, spadek aktywności w relacjach rodzinnych i zawodowych, osłabienie zdolności do wyrażania emocji, zmiany nastroju, nadmierna drażliwość, irytacja, brak aktywności i motywacji, niezdolność do odczuwania przyjemności, zobojętnienie, zaniedbanie higieny osobistej oraz zmieniony rytm dobowy snu i czuwania.
Zaburzenia procesów poznawczych – trudności w formułowaniu myśli i złożonych wypowiedzi, zaburzenia uwagi i pamięci operacyjnej, łatwa dekoncentracja, osłabiona zdolność do uczenia się i zapamiętywania nowych informacji.
Diagnoza schizofrenii
Specjaliści Gabinetów Rozwoju korzystają z najnowszych metod leczenia tej choroby. Kierunek leczenia ustalany jest dla każdego chorego indywidualnie, w zależności od występujących objawów. Istotą wdrożenia odpowiedniej formy leczenia jest właściwa diagnoza, która pozwala poznać konkretne objawy chorobowe i określić postać choroby na tyle, na ile jest to możliwe. Diagnoza ma służyć planowaniu dalszego postępowania leczniczego. Szczególnie ważne jest przy tym określenie psychologicznych potrzeb i możliwości osoby chorej. W procesie diagnostyki specjalista stara się poznać i zrozumieć pacjenta. Pozwala to dowiedzieć się, jaki ktoś jest, jaki był przed zachorowaniem i jaki chciałby być po okresie choroby widziany oczami swoimi oraz najbliższych. Czasem trudno porozumieć się z osobą w ciężkim stanie psychotycznym i aby uzyskać informacje cenne dla powodzenia terapii, lekarz często przeprowadza wywiad z rodziną – pomaga to w dotarciu do pacjenta oraz w wyjaśnieniu pewnych nieprawidłowości i zachowań.
Leczenie schizofrenii
Farmakoterapia
Medycyna proponuje coraz bardziej nowoczesne leki, które zapewniają lepszą tolerancję i współpracę. Celem jest uzyskanie maksymalnej skuteczności przy minimalnych lub żadnych objawach ubocznych, tak aby dbać o komfort życia pacjenta. Dzięki stosowaniu farmakoterapii możliwe jest ustąpienie lub zmniejszenie objawów, zapobieganie nawrotom choroby oraz powrót pacjenta do dobrego funkcjonowania. Aby leczenie było skuteczne, zapewniające długie okresy remisji, niezbędne jest systematyczne przyjmowanie leków i regularne wizyty kontrolne u lekarza.
Psychoterapia
Rodzaj psychoterapii w leczeniu schizofrenii dobierany jest indywidualnie, w zależności od trudności, ale także mocnych stron pacjenta. W psychoterapii osób chorych na schizofrenię ważne jest dotarcie do przyczyn nawrotów choroby (aby im zapobiegać), wsparcie oraz wzmocnienie więzi z innymi.
Psychoedukacja
Psychoedukacja jest formą dialogu pomiędzy terapeutą, pacjentem i jego rodziną, w którym trzy strony wymieniają między sobą informacje o chorobie. Wszyscy mają wspólny cel, którym jest polepszenie funkcjonowania psychospołecznego chorego i jego rodziny. Członkowie rodziny otrzymują wiedzę, jak sobie radzić ze stresem wynikającym z choroby bliskiej osoby. Pacjent uczy się, jak zachować się w sytuacjach trudnych i problemowych.
Gdy schizofrenia jest odpowiednio leczona, może być kontrolowana. Chaos, typowy dla tej choroby, ustępuje miejsca poczuciu panowania nad własnym życiem. Ludzie cierpiący na schizofrenię pracują, zakładają rodziny. A kiedy wychodzą z najcięższych stanów chorobowych, uczestniczą w życiu społecznym, jak inni. Ten, kto choruje na schizofrenię, jest nadal tą samą osobą. Choroba jedynie zmienia czasowo jego funkcjonowanie i sprawia, że zaczyna on czuć i przeżywać inaczej. Mimo toczącego się procesu chorobowego, osoba chora zachowuje swoją część zdrową – ma swoje pasje, ambicje, zainteresowania i umiejętności zawodowe. Choroba nie niszczy wszystkiego, nie można jednak samodzielnie przesądzać o chorobie. W przypadku zauważenia charakterystycznych symptomów, warto zgłosić się na konsultację do specjalisty.